Jest nieocenionym sprzymierzeńcem planety i domem pięciu królestw: zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i protistów. Niczym wielki, zielony magazyn, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu ekosystemu.
Zastanawialiście się kiedyś czym właściwie jest las? Pewnie nie, bo… las po prostu jest. Jest zbiorem różnorodnych roślin, którego znaczną część pokrywają drzewa. Stanowi naturalne środowisko życia zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i protistów (organizmów, które nie są ani bakteriami, ani grzybami, ani roślinami, ani zwierzętami).
Właściwości retencyjne lasów
Las stwarza odpowiednie warunki do retencji opadów, ograniczając i opóźniając przepływ wody. W roślinności, ściółce i glebie jest w stanie przechować ogromne jej zasoby, które później oddawane są do obiegu w procesie parowania i transpiracji. Część z nich magazynowana jest na terenach podmokłych – bagnach i torfowiskach, a reszta trafia do cieków, zbiorników wodnych oraz wód gruntowych i głębinowych. Dzięki zdolnościom gromadzenia wody w lesie panuje większa wilgotność, pozytywnie wpływająca na sąsiadujące tereny. Polskie lasy gromadzą i wprowadzają do obiegu o wiele więcej wody niż ogół śródlądowych zbiorników retencyjnych. Te liściaste mierzące 10 000 hektarów oddają do obiegu nawet 500 000 metrów sześciennych wody.
Przeciwpowodziowy obrońca
Prawie połowa lasów państwowych nosi nazwę lasów ochronnych. Chronione są z powodu pełnienia funkcji ogólnospołecznych; jedne chronią zasoby przyrody (glebę, wodę, klimat), a inne chronią środowisko człowieka przed jego degradacją. Część z nich nazywana jest wodochronnymi – to te, które między innymi zabezpieczają źródliska (tereny, z których wypływają źródła) oraz brzegi rzek i jezior przed osypywaniem się. Lasy na stokach gór potrafią uniemożliwić spływ potężnym ilościom wody. W czasie dużych opadów lub topnienia śniegu, zatrzymują wodę, po czym powoli ją uwalniają. Pozwala to na ograniczenie budowy kosztownych tam i zbiorników retencyjnych, które ochraniają tereny mieszkaniowe przed powodziami. Lasy regulują topnienie śniegu na wiosnę, przeciągając w czasie spływ wód do zbiorników wodnych i powstawaniu powodzi. Aby zobaczyć różnicę, wystarczy zaobserwować tereny bezleśne, gdzie spora część opadów wędruje po powierzchni ziemi, powodując bardzo małe przenikanie wody do gruntu oraz wzbieranie strumieni i rzek.
Lasy naprzeciw suszy
Polska to kraj ubogi w zasoby wody pitnej. Na przemian występują u nas powodzie i okresy suszy. W wyniku postępującego globalnego ocieplenia, widmo katastrofy klimatycznej zbliża się wielkimi krokami. Jednym z efektywnych „narzędzi” ograniczania skutków zmian klimatycznych jest las. Po wchłonięciu nadmiaru deszczówki lasy uwalniają ją w czasie suszy. Co więcej, woda magazynowana w drzewach paruje w lecie i uwalnia się do atmosfery, a roślinność występująca w lasach nie pozwala na wysuszanie i wywiewanie gleby.
Działania leśników
Według niektórych naukowców, w wyniku postępującego globalnego ocieplenia, tereny podmokłe będą zawierały jeszcze więcej wody, a tereny suche jeszcze bardziej wyschną. Dlatego tak ważne jest dbanie o dobrą kondyncję lasów. Zajmują się tym leśnicy, którzy sprawują opiekę nad ich prawidłowym funkcjonowaniem. Na terenie całej Polski wdrażane są odpowiednie działania mające na celu poprawę retencji. Leśne stawy i oczka, które uległy osuszeniu są odnawiane, spływ wody dawnymi systemami melioracyjnymi jest zatrzymywany, a na leśnych strumykach, rzeczkach i potokach – spowalniany.
W procesie zmniejszenia przepływu pomagają bobry, które pod powierzchnią zbiornika wodnego gromadzą roślinność, tamy oraz zapasy, co opóźnia spływ powierzchniowy wód. Bobry utrzymują wysoki poziom wody w miejscach, gdzie w wyniku działalności człowieka doszło do przesuszenia torfu. Jednocześnie magazynują wodę i zmniejszają jej zanieczyszczenie oraz nawadniają grunt, który przeistacza się w naturalną gąbkę. Ich występowanie w środowisku łagodzi negatywne skutki nadmiaru i niedoboru tego cennego dobra.
Ochrona lasów
Las jest jedną z największych wartości systemu ekologicznego. Chroni przed katastrofami klimatycznymi, produkuje tlen oraz reguluje temperaturę, chłodząc powietrze. Poza tym, jest schronieniem dla ogromnej ilości gatunków zwierząt. Dlatego na terenach Lasów Państwowych znajdują się rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, użytki ekologiczne oraz wiele innych przestrzeni chronionych, które mają na celu zapobieganie niszczeniu lasów oraz zapewnienie im odpowiedniej opieki i nadzoru.
J.R.