Ziemia potrzebuje pomocy. Z tego powodu ONZ ogłosiła Dekadę Odtwarzania Ekosystemów. Od 5 czerwca, czyli od Światowego Dnia Środowiska 2021 rządy państw, przedsiębiorstwa i wszelkiego rodzaju organizacje oraz pojedyncze osoby mogą dołączyć do globalnego ruchu.
Organizacja Narodów Zjednoczonych wyznaczyła nam plan działań na najbliższe 10 lat: mamy wspólnie zapobiegać, powstrzymywać i odwracać procesy degradacji ekosystemów na wszystkich kontynentach oraz oceanach. Zgodnie z prognozami, żeby uchronić ludzkość przed nadchodzącym niebezpieczeństwem pustynnienia, do 2030 r. musimy odbudować blisko 800 mln ha zdegradowanych gruntów na całym świecie. Czy nam się uda? Bądźmy realistami – proces odnowy ekosystemu może potrwać długo, jednak, od nas należy wykonanie pierwszego kroku. Choć wydaje się, że 10 lat to też długo, rzeczywistość jest inna: aby zapobiec negatywnym konsekwencjom zmiany klimatu, do 2030 r. musimy zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych prawie o połowę. Aby osiągnąć Cele Zrównoważonego Rozwoju, potrzebujemy dużego kroku naprzód, poczynając od eliminacji ubóstwa i chorób, a kończąc na ochronie bioróżnorodności. Do realizacji tych celów niezbędne są zdrowe ekosystemy. Przywrócenie ich pożądanego stanu jest ogromnym wyzwaniem.
Dlaczego ekosystemy są ważne?
Ekosystemy to swoista sieć życia na ziemi. Skupiają w sobie wszystkie żyjące organizmy, relacje między nimi i ich otoczeniem. Funkcjonują we wszystkich skalach, od ziarenka piasku po całą planetę. Ekosystemy to zarówno lasy, rzeki i ich ujścia, mokradła, łąki, jak również rafy koralowe. Dostarczają nam bezcennych korzyści i dóbr: stabilnego klimatu, powietrza zdatnego do oddychania, wody, pożywienia oraz (co jest najmniej namacalne) zapewniają ochronę przed katastrofami naturalnymi, takimi jak susze i powodzie. Są domem cennych, dziko żyjących stworzeń.
Na całym świecie ekosystemy funkcjonują w niezwykle trudnych warunkach: lasy są wycinane, rzeki i jeziora zanieczyszczane, wybrzeża degradowane, oceany przeławiane, gleby górskie ulegają ponadprzeciętnej erozji, a pola uprawne i użytki zielone są nadmiernie eksploatowane. Jeśli nie zaczniemy chronić i odbudowywać ekosystemów, zachwiejemy fundamentami naszego dobrobytu na Ziemi.
Ochrona wód kluczowa dla odbudowy ekosystemów
Nie ma wody, nie ma ekosystemu – żadnego. Dlatego myśląc o ich odbudowie, musimy także myśleć o ochronie wód. Woda w ekosystemie pełni kluczową rolę – daje życie gatunkom, które tworzą bioróżnorodność, a ta dla ekosystemów jest niezbędna. Stąd u podstaw restytucji (przywrócenia dawnego stanu), leży przede wszystkim zadbanie o ekosystemy wodne – rzeki, jeziora, morza i wybrzeża. Ekosystemy wodne są dla miliardów ludzi źródłem żywności, wody i energii. Chronią przed suszami i powodziami, zapewniają byt licznym gatunkom roślin i zwierząt. Regulują klimat i produkują większość tlenu, którym oddychamy. Stanowią podstawę takich sektorów gospodarki jak rybołówstwo i turystyka.
Polska Re:Generacja
Polską odpowiedzią na ogłoszenie przez ONZ Dekady Odtwarzania Ekosystemów został program Re:Generacja wprowadzony przez UNEP/GRID Warszawa. W ramach programu do współpracy zaproszono przedstawicieli służb ochrony przyrody – Parków Narodowych, Parków Krajobrazowych, Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska, ale też biznesu, samorządów, lokalnych organizacji pozarządowych. Dzięki nim jest szansa rozpoznania, które ekosystemy na terenie Polski wymagają interwencji.