W ciągu ostatnich 40 lat łączna wielkość populacji dzikich gatunków na świecie zmniejszyła się o 60 proc., a wyginięciem zagrożonych jest 1 milion gatunków. Czemu retencja odgrywa kluczową rolę dla odbudowy bioróżnorodności?
Na całym świecie zmagamy się obecnie z tym samym problemem – utratą różnorodności biologicznej ekosystemów. To jedno z największych zagrożeń środowiskowych naszych czasów. Szacuje się, że tylko w ostatnim stuleciu wyginęło około 75 proc. odmian roślin użytkowych i około 1000 ras zwierząt gospodarskich.
Zróżnicowanie genetyczne, różnorodność gatunków oraz różnorodność ekosystemów – te trzy poziomy, tworzące różnorodność biologiczną, wzajemnie się uzupełniają i na siebie oddziałują. Żaden organizm nie istnieje bowiem w oderwaniu od innych – jest powiązany całą siecią skomplikowanych zależności z innymi organizmami. W ochronie bioróżnorodności pomocne okazują się działania związane z retencją wody.
Jak mała retencja może przyczynić się do poprawy bioróżnorodności?
Mała retencja to określenie na różne, często bardzo proste sposoby na gromadzenie wody w otoczeniu. Może to być budowa niewielkich zbiorników, takich jak oczka wodne i stawy, sadzenie drzew, czy ochrona terenów podmokłych. Mała retencja pozwala zatrzymać lub spowolnić odpływ wody, chroniąc przed suszą w Polsce i łagodząc skutki intensywnych opadów. To główny powód inwestycji w tego typu rozwiązania. Leśne jeziorko retencyjne, ogród deszczowy w centrum miasta, czy nawet oczko wodne w naszym ogrodzie może być miejscem życia, rozmnażania i źródłem pokarmu dla wielu gatunków zwierząt. Oto kilka przykładów na to, jak mała retencja może przyczynić się do ochrony bioróżnorodności.
Zbiorniki retencyjne w Nadleśnictwie Limanowa
Na stokach górskich woda opadowa odpływa szybciej i tylko jej ograniczona ilość przenika do głębszych warstw gleby. Aby temu zapobiec, w lasach – miejscach podmokłych – budowane są zbiorniki wodne, których podstawową funkcją jest zatrzymanie wody i ochrona przed jej szybkim spływem. Lasy Państwowe w Nadleśnictwie Limanowa w Małopolsce wybudowały 24 takie jeziora retencyjne o średniej głębokości 1 metra. Wybudowane jeziora stały się atrakcyjnym siedliskiem dla ptaków, płazów, gadów i owadów. Dla ssaków są dodatkowym miejscem wodopojowym.
Kwietne Łąki na Żywiecczyźnie
Celem projektu jest ochrona bioróżnorodności siedlisk przyrodniczych i zasobów wodnych na wybranych terenach powiatu żywieckiego. Kwietne Łąki to projekt, który zwraca uwagę na właściwe użytkowanie łąk – koszenie w odpowiednich terminach, właściwymi technikami i metodami. Aby zachować pożądany skład gatunkowy łąk, z siedlisk usuwane są gatunki ekspansywne i inwazyjne. Działania realizowane są w w ramach programu Karpaty Łączą przez Centrum UNEP/GRID oraz firmę Żywiec Zdrój.
Ogrody deszczowe w Czechowicach-Dziedzicach
Również miasta mogą przyczynić się do wspierania bioróżnorodności, np. poprzez zakładanie ogrodów deszczowych. Ogród deszczowy gromadzi wodę opadową: tę, która trafia do niego bezpośrednio oraz tę, która spływa z powierzchni nieprzepuszczalnych, np. dachów. Dzięki władzom miasta i funduszom norweskim, w Czechowicach-Dziedzicach ma powstać 6 takich ogrodów deszczowych, w których nasadzone zostaną rośliny zbierające wodę. Ogrody mają szansę stać się domem i miejscem zdobywania pokarmu dla licznych gatunków owadów.